Մզկիթը հաճախ անվանվում էր Շահարի, քանի որ գտնվում էր հին Շահար թաղում (պարսկերենից թարգմանաբար شهر (šаhr) – քաղաք բառից, հմմտ. ֆր. cité եզրը): Կառուցվել է Զալ խանի հրահանգով։ Որպես կառուցման տարեթիվ Լինչը նշում է հիջրայի 1098թ․ (1687թ․)[1]: Կառուցվածքային առումով, ինչպես երևում է հին լուսանկարներից, և ինչպես ընդգծում են նաև ուսումնասիրողները[2], որոշակի նմանություն ուներ Կապույտ մզկիթին, …
Թեև որոշ աղբյուրներում նշվում է 1687թ․, Կոնդի կամ Թափաբաշի մզկիթի հիմնադրման ստույգ ժամանակն իրականում հայտնի չէ, սակայն մեզ հասած տեղեկություններից երևում է, որ այն առնվազն տասնիններորդ դարի քառասունական թվականներին արդեն գոյություն ուներ։ Ամենայն հավանականությամբ մզկիթն ավելի հին է` հավանաբար 17 կամ 18-րդ դարի[1]։ Մինչ մեր օրերը պահպանվել է մասնակի, այսօր պահպանված հատվածը վերածված է բնակելի …
Համարվել է Երևանի փոքր մզկիթներից մեկը։ Գտնվել է այժմ գոյություն չունեցող Փանահխանսկայա, հետագայում Ազիզբեկովի փողոցի վրա, որն անցնում էր այժմյան Հանրապետության փողոցից մինչև Սախարովի հրապարակ։ Ավելի ստույգ տեղակայման վայրը այսօրվա թիվ 114 միջնակարգ դպրոցի մերձակայքն է։ Միևնույն ժամանակ Ե․ Շահազիզի նշված աշխատության նոր վերահրատարակման համապատասխան ծանոթագրություններում (հեղինակներ՝ պգթ․ Ա․ Սարգսյան և Լ․ Ամիրջանյան) որպես Մուհամմադ …
Հանդիպում է նաև Օսմանցոց անվանումը։ Կառուցվել է Օսմանյան կայսրության կողմից Երևանի վերջին նվաճումից մեկ տարի անց՝ 1725թ․՝ թուրք զորավար Ռաջաբ փաշայի կողմից, կրկին բերդի տարածքում, ըստ ամենայնի` նախորդիվ գոյություն ունեցող շիական գլխավոր մզկիթը սունիականով փոխարինելու նպատակով։ Ունեցել է քառակուսի հորինվածք։ Արևմտյան պատի մոտ ունեցել է նաև աղյուսաշեն մինարե, որը քանդել են ռուսական տիրապետության հաստատումից հետո, …
Լինչն այն անվանում է Հաջի Նասրալլահ բեյի մզկիթ[1]։ Այս մզկիթի մասին տեղեկությունները սահմանափակ են, թեև այն մասամբ պահպանվել էր մինչև քսաներորդ դարի 60-ական թթ․՝ դատելով մեզ հասած սակավաթիվ լուսանկարներից։ Այսպես՝ դրանցից մեկում երևում է մզկիթի ավերակների կողքին կայանած ԳԱԶ 21 մոդելի երրորդ սերնդի ավտոմեքենա, որի արտադրությունը սկսվել է 1962թ․, ինչից էլ կարելի է համապատասխան հետևություն …
Դասվել է այսպես կոչված փոքր մզկիթների շարքին։ Աղբյուրները շատ քիչ տեղեկություն են պահպանել այս մզկիթի մասին և հիմնականում սահմանափակվում են միայն դրա գոյությունը նշելով։ Հավանաբար նույնպես կառուցվել է 17-18-րդ դարերում[1]։ Հետաքրքրական է, որ Հաջի Ջաֆար բեկի մզկիթի մասին չի հիշատակվում Շահխաթունյանցի մոտ, ով Դեմիրբուլաղ թաղամասում հիշատակում է միայն մեկ մզկիթ, առանց անունը նշելու[2], սակայն Հաջի …
Դեմիրբուլաղի Հաջի Իմամ Վերդի մզկիթը հաճախ թաղամասի անունով կոչում էին պարզապես Դեմիրբուլաղի մզկիթ, իսկ որոշ աղբյուրներում հանդիպում է Քյորփու-քուլաղի անվանումը՝ թյուրքերեն körpü – կամուրջ բառից, քանի որ մզկիթը գտնվում էր Գետառի վրայով անցնող կամրջակի հարևանությամբ: Այս անվան տակ այն տեղայնացված է, օրինակ, Երևանի 1856թ․ հատակագծի վրա։ Սակայն նույն վայրում Մեհրաբովի հատակագծի վրա նշված է որպես …
Հասկանալի պատճառներով Երևանի ամենաուսումնասիրված մզկիթը, որի մասին հավաքված են առավել ստույգ տեղեկություններ, Հուսեյն Ալի խանի կամ Կապույտ մզկիթն է՝ Գյոյ ջամի, Գյոք ջամի, Գյոյմեչետ, Մասջեդ քաբուդ (مسجد کبود)։ Գերմանացի ճանապարհորդ Ավգուստ ֆոն Հաքստհաուզենը, ով Կապույտ մզկիթ է այցելել Խաչատուր Աբովյանի ուղեկցությամբ, բավականին մանրամասն նկարագրում է մզկիթի անցուդարձն ու ներքին հարդարանքը, և անվանում այն Երևանում իր …
Երբեմն անվանվում է Խանի մզկիթ։ Կառուցվել է Երևանի վերջին սարդար Հուսեյն Ղուլի խանի կողմից՝ Երևանի բերդի տարածքում՝ որպես պալատական գլխավոր մզկիթ և անվանակոչվել Պարսից թագաժառանգի՝ Ֆաթհ Ալի շահ Ղաջարի որդի Աբբաս Միրզայի պատվին։ Ենթադրաբար այն կառուցվել է ավելի վաղ գոյություն ունեցող մզկիթի փոխարեն, քանի որ չէր կարող իսլամական տարբեր դինաստիաների տիրապետության մոտ կես հազարամյակի ընթացքում …